300+ Kosakata Bahasa Jawa Halus dan Artinya

300+ Kosakata Bahasa Jawa Halus dan Artinya

Mira Rachmalia - detikJatim
Kamis, 07 Agu 2025 01:00 WIB
Sejumlah dalang cilik berlatih memainkan lakon wayang sebelum tampil pada Pentas Dalang Bocah Nusantara 2025 di Pendopo Taman Budaya Jawa Tengah (TBJT) Solo, Jawa Tengah, Kamis (17/7/2025). Acara yang diikuti 159 dalang anak-anak dari berbagai daerah di Indonesia tersebut digelar sebagai upaya membangun budi pekerti dan adab anak sekaligus regenerasi pelaku seni pertunjukan wayang kulit sebagai warisan budaya Nusantara. ANTARAFOTO/Maulana Surya/tom. *** Local Caption ***
ILUSTRASI BUDAYA JAWA. Simak kosakata bahasa Jawa. Foto: ANTARA FOTO/Maulana Surya
Surabaya -

Bahasa Jawa dikenal memiliki tingkatan tutur kata yang sangat kaya dan kompleks, salah satunya adalah bahasa Jawa halus atau krama inggil. Ragam kosakata yang digunakan dalam bahasa Jawa halus tidak hanya menunjukkan sopan santun, tetapi merepresentasikan tata krama dan penghormatan kepada lawan bicara.

Oleh karena itu, mempelajari kosakata bahasa Jawa halus menjadi bagian penting untuk memahami budaya dan etika masyarakat Jawa. Dalam percakapan sehari-hari, terutama kepada orang yang lebih tua, dihormati, atau baru dikenal, penggunaan bahasa Jawa halus sangat dianjurkan.

Kosakata dalam bahasa Jawa halus cenderung berbeda jauh dengan bahasa Jawa ngoko (bahasa sehari-hari), baik dari segi bunyi maupun makna. Penggunaannya menuntut kepekaan sosial dan kemampuan memilih kata yang tepat agar pesan tersampaikan dengan santun di situasi yang sesuai.

SCROLL TO CONTINUE WITH CONTENT

Kosakata Bahasa Jawa Halus

Bahasa Jawa halus bukan hanya sebagai alat komunikasi, tetapi juga sebagai warisan budaya yang wajib dilestarikan. Berikut ragam kosakata bahasa Jawa halus beserta penggunaannya dalam kehidupan sehari-hari.

Bahasa Sehari-hari

  1. Adik - Adhi - Rayi
  2. Air - Banyu - Toya
  3. Agama - Agama - Agami
  4. Anak - Anak - Momongan
  5. Anak/Lare atau Putra - Putra - Putra
  6. Ayah - Rama - Rama
  7. Bahagia - Seneng - Rahayu
  8. Bagaimana - Piye - Kadhospundi
  9. Baik - Apik - Sae
  10. Banci - Banda - Banda
  11. Bantal - Bantal - Kajang sirah
  12. Bantal - Bantal - Bantal
  13. Banyak - Akeh - Kathah
  14. Beli - Tuku - Tumbas
  15. Beli - Tuku - Tumbas
  16. Belum - Durung - Dereng
  17. Belum - Durung - Dereng
  18. Benar/Betul - Bener - Leres
  19. Berdagang - Dagang - Gramen
  20. Berdiri - Adeg - Jumeneng
  21. Berangkat - Mangkat - Bidhal
  22. Berani - Wani - Wanton
  23. Berani - Wani - Wantun
  24. Berdagang - Dagang - Gramen
  25. Bercakap/Bicara - Kandha - Sanjang
  26. Bercakap/Bicara - Omong - Ngendika
  27. Berdandan/Berhias - Macak - Busono
  28. Berhenti - Mangdheg - Kendhel
  29. Berjalan - Mlaku - Mlampah
  30. Bersyukur - Suwun - Matur nuwun
  31. Berat - Abot - Awrat
  32. Berhenti - Mangdheg - Kendhel
  33. Bersinar - Benter - Becik
  34. Bersih - Resik - Suci
  35. Besok - Sesuk - Benjing
  36. Besok - Sesuk - Mbenjang
  37. Besar - Gedhe - Ageng
  38. Besar - Gedhe - Ageng
  39. Biasa - Biasane - Lumrah
  40. Bicara - Kandha - Sanjang
  41. Bicara - Omong - Ngendika
  42. Biji - Ijo - Jiwo
  43. Bila - Menowo - Menawi
  44. Biru - Biru - Biru
  45. Buat/Membuat - Nggawe - Nadamel/Damel
  46. Burung - Manuk - Peksi
  47. Benda - Banda - Banda
  48. Canggih - Canggih - Majeng
  49. Cangkir - Cangkir - Cangkir
  50. Cinta - Seneng - Tresna
  51. Cinta - Seneng - Tresna/Tresna
  52. Dada - Dhadha - Dhadha
  53. Dahulu - Biyen - Riyin
  54. Datang - Teko - Rawuh
  55. Dengar - Krungu - Mireng
  56. Dekat - Cedhak - Cerak
  57. Dewasa - Tuwo - Sepuh
  58. Dagang - Dagang - Gramen
  59. Diam - Meneng - Mendel
  60. Dingin - Adhem - Asrep
  61. Duduk - Lungguh - Lenggah/Pinarak
  62. Gila - Edan - E'wah
  63. Gigi - Untu - Wojo
  64. Gigi - Untu - Wojo
  65. Harga - Rega - Regi
  66. Hari ini - Saiki - Sakmenika
  67. Hidung - Irung - Gerono
  68. Hijau - Ijo - Ijem
  69. Hitam - Ireng - Cemeng
  70. Hujan - Udan - Jawah
  71. Ibu - Embok - Ibu
  72. Ikat pinggang - Sabuk - Sabuk
  73. Ingat - Eling - Emut
  74. Itu - Kuwi - Niku
  75. Ini - Iki - Menika
  76. Jadi - Dadi - Dados
  77. Jalan - Dalan - Margi
  78. Jalan - Laku - Lampah
  79. Jalan - Dalan - Mergi
  80. Jangan - Aja - Ampun
  81. Jangan - Aja - Ampun
  82. Jauh - Adoh - Tebih
  83. Jelek - Elek - Kirangsae
  84. Jual - Adol - Sade
  85. Kain - Jarit - Sinjang
  86. Kaki - Sikil - Ampean
  87. Kamar kecil - Mburi - Wingking
  88. Kami - Awake dhewe - Kita
  89. Kamu - Kowe - Panjenengan
  90. Kanang - Tengen - Tengen
  91. Kapan - Kapan - Kapan
  92. Kecil - Cilik - Alit
  93. Kemarin - Wingi - Kolowingi
  94. Kemari - Rene - Mriki
  95. Kenal - Tepung - Tepang
  96. Kepala - Endhas - Sirah
  97. Kering - Garing - Aking
  98. Kecuali - Kajaba - Kejawi
  99. Kuda - Jaran - Turangga
  100. Kuat - Kuwat - Kuat
  101. Lahir - Lair - Miyos
  102. Lama - Suwe - Dangu
  103. Lapar - Ngelih - Luwe
  104. Lari - Mlayu - Ngacir
  105. Lihat - Ndelok - Mirsani
  106. Lidah - Ilat - Lidhah
  107. Lembut - Lemes - Lemah
  108. Lengan - Lengen - Lengan
  109. Lekas - Age-age - Enggal-enggal
  110. Letih - Keselen - Kesah
  111. Leher - Gulu - Jangga
  112. Lelah - Keselen - Kesah
  113. Lemas - Lesu - Linu
  114. Lidah - Ilat - Lidhah
  115. Luka - Larane - Sesah
  116. Luas - Ombo - Wiyar
  117. Maaf - Ngapunten - Ngapura
  118. Mabuk - Mendem - Mendem
  119. Mahal - Larang - Awis
  120. Mahal - Larang - Awis
  121. Makan - Madhang - Nedha
  122. Makanan - Pangan - Tedhan
  123. Mandi - Adus - Siram
  124. Masuk - Mlebu - Mlebet
  125. Matah - Mripat - Netra
  126. Mati - Mati - Seda
  127. Mau - Gelem - Kersa
  128. Membeli - Tuku - Tumbas
  129. Mencium - Ngambung - Ngaras
  130. Mendapat - Entuk - Pikantuk
  131. Mengadu - Adu - Aben
  132. Mengadu - Adu - Aben
  133. Mengaji - Ngaji - Ngaos
  134. Mengambil - Njupuk - Mundhut
  135. Mengamati - Deleng - Ningali
  136. Mengapung - Ngambang - Ngambang
  137. Mengerti - Ngerti - Ngertos
  138. Mengerti - Ngerti - Ngertos
  139. Menggali - Ngagali - Ngawis
  140. Mengganggu - Ganggu - Ganggu
  141. Menghargai - Ngajeni - Ngaosi
  142. Menghitung - Ngetung - Ngitung
  143. Menginap - Menginep - Nginap
  144. Mengirim - Ngirim - Niprah
  145. Menjaga - Njaga - Ngreksa
  146. Menjual - Adol - Sade
  147. Menukar - Ijol - Lintu
  148. Menuju - Tujune - Dhateng
  149. Menunggu - Ngenteni - Ngantos
  150. Menunjuk - Nuduhake - Mewrat
  151. Menutup - Nutup - Nutup
  152. Menyerah - Nyerah - Sumarah
  153. Menyerang - Nyekel - Nyekel
  154. Menyewa - Nyewa - Ngegaduh
  155. Menyusul - Nyusul - Nyusul
  156. Merah - Abang - Abrit
  157. Merah - Abang - Abrit
  158. Mereka - Dheweke - Piyambakipun
  159. Mereka - Dheweke - Piyambakipun
  160. Mereka - Dheweke - Piyambakipun
  161. Minta - Jaluk - Nyuwun
  162. Minum - Ombe - Ombe
  163. Mudah - Gampang - Gampil
  164. Mudah - Gampang - Gampil
  165. Mulut - Cangkem - Tutuk
  166. Murah - Murah - Mirah
  167. Murah - Murah - Mirah
  168. Naik - Munggah - Mlebet
  169. Nasi - Sega - Sekul
  170. Orang - Wong - Tiyang
  171. Oranye - Oren - Oren
  172. Pajak - Pajek - Paos
  173. Pakaian - Sandhangan - Pang angge
  174. Panjang - Dawa - Panjang
  175. Panjang - Dawa - Panjang
  176. Panas - Benther - Benther
  177. Pegang - Cekel - Asta
  178. Pergi - Lunga - Tindak
  179. Perempuan - Wadon - Estri
  180. Permisi - Nyuwun sewu - Nyuwun sewu
  181. Pijat - Dadah - Ginda
  182. Pikir - Pikir - Penggalih
  183. Pikir - Pikir - Penggalih
  184. Pinjam - Silih - Sambut
  185. Pinjam - Nyilih - Ngampil
  186. Potong - Tugel - Potong
  187. Putih - Putih - Petak
  188. Putih - Putih - Petak
  189. Pulang - Bali - Mantuk
  190. Pulang - Balek - Kundur
  191. Punggung - Geger - Pengkeran
  192. Punggung - Punggung - Pengkeran
  193. Putra - Anak/Lare - Putra
  194. Rasa - Rasa - Raos
  195. Ratu - Ratu - Ratu
  196. Raut - Raut - Rupa
  197. Rendah - Endhek - Andhap
  198. Runding - Rembug - Rembag
  199. Rumah - Omah - Griya
  200. Sakit - Lara - Sakit
  201. Sakit - Lara - Gerah
  202. Saudara - Sadulur - Sadherek
  203. Saya - Kula - Dalem
  204. Sedikit - Sithik - Sakedhik
  205. Segera - Cepet - Enggal
  206. Sehat - Waras - Saras
  207. Selamat - Slamet - Wilujeng
  208. Selamat pagi - Sugeng enjang - Wilujeng enjang
  209. Selamat siang - Sugeng siang - Wilujeng siang
  210. Selamat malam - Sugeng ndalu - Wilujeng ndalu
  211. Selamat ulang tahun - Sugeng tanggap ambal warsa - Wilujeng tanggap ambal warsa
  212. Semua - Kabeh - Sedaya
  213. Semua - Kabeh - Sedaya
  214. Sengsara - Rekasa - Rekaos
  215. Seribu - Sewu - Setunggalewu
  216. Siapa - Sapa - Sinten
  217. Silakan - Mangga - Manggapunaturi
  218. Sore - Sore - Sontem
  219. Sudah - Wes - Sampun
  220. Suka - Seneng - Remen
  221. Suka - Seneng - Remen
  222. Tahu - Ngerti - Ngertos
  223. Tangan - Tangan - Tangan
  224. Tanda tangan - Tondo tangan - Tapak asto
  225. Tamu - Dhayoh - Tamu
  226. Tidak - Ora - Boten
  227. Tidak tahu - Embuh - Kilab
  228. Tinggi - Dhuwur - Inggil
  229. Teman - Kanca - Rencang
  230. Tempat - Panggon - Panggen
  231. Terima kasih - Suwun - Matur nuwun
  232. Tetapi - Mergane - Amargi
  233. Tua - Tuwo - Sepuh
  234. Tukar - Ijol - Lintu
  235. Uang - Dhuwit - Arta
  236. Wajah - Rai - Rai
  237. Waktu - Wayah - Wanci
  238. Ya - Yoh - Inggih/Injih
  239. Yang mana - Sing endhi - Ingkang pundhi

Kosakata Bahasa Jawa Halus Angka

  1. Satu/Siji/Setunggal
  2. Dua/Lara/Kalih
  3. Tiga/Telu/Tiga
  4. Empat/Papat/Sekawan
  5. Lima/Lima/Gangsal
  6. Enam/Enem/Enem
  7. Tujuh/Pitu/Pitu
  8. Delapan/Wolu/Wolu
  9. Sembilan/Sanga/Sanga
  10. Sepuluh/Sepuluh/Sedasa
  11. Sebelas/Sewelas/Sewelas
  12. Dua belas/Rolas/Kali welas
  13. Tiga belas/Telulas/Tiga welas
  14. Empat belas/Patbelas/Sekawan welas
  15. Lima belas/Limalas/Gangsal welas
  16. Enam belas/Nembelas/Enem welas
  17. Tujuh belas/Pitulas/Pitulas
  18. Delapan belas/Wolulas/Wolulas
  19. Sembilan belas/Sangalas/Sangalas
  20. Dua puluh/Rong puluh/Kalih dasa
  21. Dua puluh satu/Selikar/Selikur
  22. Dua puluh dua/Rolikur/Kalih likur
  23. Dua puluh tiga/Telulikur/Tigang likur
  24. Dua puluh empat/Patlikur/Sekawan likur
  25. Dua puluh lima/Selawe/Selangkung
  26. Dua puluh enam/Nemlikur/Nemlikur
  27. Dua puluh tujuh/Pitulikur/Pitulikur
  28. Dua puluh delapan/Wolulikur/Wolulikur
  29. Dua puluh sembilan/Sangalikur/Sangalikur
  30. Tiga puluh/Telung puluh/Tigang Dasa
  31. Tiga puluh satu/Telung puluh siji/Tigang dasa setunggal
  32. Tiga puluh dua/Telung puluh lara/Tigang dasa kalih
  33. Tiga puluh tiga/Telung puluh Telu/Tigang dasa tiga
  34. Tiga puluh empat/Telung puluh papat/Tigang dasa sekawan
  35. Tiga puluh lima/Telung puluh lima/Tigang dasal lima
  36. Tiga puluh enam/Telung puluh enem/Tigang dasa enem
  37. Tiga puluh tujuh/Telung puluh pitu/Tigang dasa pitu
  38. Tiga puluh delapan/Telung puluh wolu/Tigang dasa wolu
  39. Tiga puluh sembilan/Telung puluh sanga/Tigang dasa sanga
  40. Empat puluh/Patang puluh/Sekawan dasa
  41. Empat puluh satu/Patang puluh siji/Sekawan dasa setunggal
  42. Empat puluh dua/Patang puluh lara/Sekawan dasa kalih
  43. Empat puluh tiga/Patang puluh telu/Sekawan dasa tiga
  44. Empat puluh empat/Patang puluh papat/Sekawan dasa sekawan
  45. Empat puluh lima/Patang puluh lima/Sekawan dasa Gangsal
  46. Empat puluh enam/Patang puluh enem/Sekawan dasa enem
  47. Empat puluh tujuh/Patang puluh pitu/Sekawan dasa pitu
  48. Empat puluh delapan/Patang puluh wolu/Sekawan dasa wolu
  49. Empat puluh sembilan/Patang puluh sanga/Sekawan dasa sanga
  50. Lima puluh/Seket/Seket
  51. Lima puluh satu/Seket siji/Seket setunggal
  52. Lima puluh dua/Seket lara/Seket kalih
  53. Lima puluh tiga/Seket telu/Seket Tiga
  54. Lima puluh empat/Seket papat/Seket Sekawan
  55. Lima puluh lima/Seket lima/Seket gangsal
  56. Lima puluh enam/Seket enem/Seket enem
  57. Lima puluh tujuh/Seket pitu/Seket pitu
  58. Lima puluh delapan/Seket wolu/Seket wolu
  59. Lima puluh sembilan/Seket sanga/Seket sanga
  60. Enam puluh/Sewidak/Sewidak
  61. Enam puluh satu/Sewidak siji/Sewidak setunggal
  62. Enam puluh dua/Sewidak lara/Sewidak Kalih
  63. Enam puluh tiga/Sewidak telu/Sewidak tiga
  64. Enam puluh empat/Sewidak papat/Sewidak sekawan
  65. Enam puluh lima/Sewidak lima/Sewidak gangsal
  66. Enam puluh enam/Sewidak enem/Sewidak enem
  67. Enam puluh tujuh/Sewidak pitu/Sewidak pitu
  68. Enam puluh delapan/Sewidak wolu/Sewidak wolu
  69. Enam puluh sembilan/Sewidak sanga/Sewidak sanga

Menguasai kosakata bahasa Jawa halus bukan hanya soal kemampuan berbahasa, tetapi wujud pelestarian budaya. Dengan mempraktikkannya dalam percakapan harian, maka ikut menjaga nilai kesopanan dan adat Jawa. Semoga bermanfaat.




(ihc/irb)

Berita Terkait

 

 

 

 

 

 

 

 


Hide Ads