58 Contoh Tembung Lingga lan Tembung Andhahan Bahasa Jawa

58 Contoh Tembung Lingga lan Tembung Andhahan Bahasa Jawa

Santo - detikJateng
Selasa, 19 Agu 2025 14:03 WIB
Ilustrasi menulis kalimat dalam teks
Ilustrasi menulis contoh tembung lingga dan tembung andhahan. (Foto: Pixabay/annazuc)
Solo -

Dalam mempelajari bahasa Jawa, ada dua hal yang penting untuk dipahami secara teliti. Keduanya yaitu jenis-jenis tembung dan proses pembentukan tembung.

Dikutip dari buku Proyek Keterampilan Menulis Berbahasa Jawa oleh Endang Sri Maruti dan Winda Ayu Cahya Fitriani, tembung jika diterjemahkan ke dalam bahasa Indonesia artinya adalah kata. Ada berbagai jenis tembung dalam bahasa Jawa seperti tembung aran, tembung kriya, tembung sesulih, tembung lingga, serta tembung andhahan.

Apakah detikers sedang mencari contoh tembung lingga lan tembung andhahan sebagai referensi? Mari simak selengkapnya di bawah ini.

SCROLL TO CONTINUE WITH CONTENT

ADVERTISEMENT

Pengertian Tembung Lingga dan Tembung Andhahan

Dikutip dari buku 'Kawruh basa Jawa Pepak Enggal Kangge Sekolah Dasar, Sekolah Lanjutan lan Umum' oleh Sugeng Haryo Raharjo serta buku karya Endang Sri Maruti dan Winda Ayu Cahya Fitriani, tembung lingga adalah kata yang belum berubah dari bentuk aslinya. Dalam bahasa Jawa, definisi tembung lingga yaiku tembung sing durung owah saka asale.

Dalam bahasa Indonesia, tembung lingga disebut sebagai kata dasar atau kata asal. Contohnya dalam bahasa Jawa yakni adus, buku, cokot, tuku, turu, tandur, dan lain-lain.

Sementara itu, tembung andhahan adalah kata yang sudah mengalami perubahan dari bentuk aslinya. Jika didefinisikan dalam bahasa Jawa, tembung andhahan yaiku tembung sing wis owah saka asale. Dengan kata lain, tembung andhahan disebut juga sebagai kata jadian dalam bahasa Indonesia.

Tembung andhahan terbagi menjadi tiga jenis, yaitu tembung andhahan yang terbentuk oleh tembung lingga yang diberi ater-ater (awalan), tembung andhahan yang terbentuk oleh tembung lingga yang diberi seselan (sisipan), dan tembung andhahan yang terbentuk oleh tembung lingga yang diberi panambang (akhiran).

Contoh Tembung Lingga Menjadi Tembung Andhahan

Agar lebih paham, mari teliti contoh tembung lingga yang berubah menjadi tembung andhahan di bawah ini yang masih dikutip dari buku yang sama.

Contoh Tembung Lingga yang Diberi Ater-ater (Awalan)

A. Ater-ater hanuswara (m-, n-, ng-, ny-)

  1. m- + bathik = mbatik
  2. m- + balang = mbalang
  3. n- + tandur = nandur
  4. n- + tulis = nulis
  5. ng- + gawa = nggawa
  6. ng- + ombe = ngombe
  7. ny- + cuwil = nyuwil
  8. ny- + sikut = nyikut

B. Ater-ater tripurusa (dak-, ko-, di-)

  1. dak- + pangan = dakpangan
  2. di- + ambung = diambung
  3. dak- + tuku = daktuku
  4. di- + pikir = dipikir
  5. ko- + jupuk = kojupuk
  6. ko- + sapu = kosapu

C. Ater-ater liyane

  1. a- + lungguh = alungguh
  2. ΠΏ- + tulis = anulis
  3. ma- + lumpat = malumpat
  4. ma- + karya = makarya
  5. ka- + limpe = kalimpe
  6. ka- + tabrak = katabrak
  7. ke- + sandhung = kesandhung
  8. ke- + gawa = kegawa
  9. sa- + gegem = sagegem
  10. sa- + wengi = sawengi
  11. pa- + lilah = palilah
  12. pa- + mikir = pamikir
  13. pi- + tutur = pitutur
  14. pi- + tulung = pitulung
  15. pra- + wira = prawira
  16. pra- + tandha = pratandha
  17. pari- + pariwara
  18. pari- + kena = parikena
  19. kuma- + wani = kumawani
  20. kami- + tuwa = kamituwa
  21. kapi- + lare = kapilare
  22. tar- + waca = tarwaca
  23. tar- + kadhang = tarkadhang

Contoh Tembung Lingga yang Diberi Seselan (Sisipan) -um, -in, -el, -er

  1. -um + guyu = gumuyu
  2. -um + tindak = tumindak
  3. -in + serat = sinerat
  4. -el + siwer = seliwer
  5. -el + kumpruk = kelumpruk
  6. -er + centhel = cerenthel
  7. -er + kelip = kerelip
  8. -in + sigar = sinigar

Contoh Tembung Lingga yang Diberi Panambang (Akhiran) -i, -ake, -ne, -e, -ane, -ke, -a, -ana, -na, -ku, -mu, -en, -ing

  1. tali + -i = taleni (dudu talii)
  2. jupuk + -ake = jupukake
  3. laku + -ne = lakune
  4. bapak + -e = bapake
  5. jaluk + -ane = jalukane
  6. jupuk + -ke = jupukke
  7. turu + -a = turua
  8. sapu + -ana = saponana (dudu sapuana)
  9. gawa + -na = gawakna (dudu gawana)
  10. buku + -ku = bukuku
  11. omah + -mu = omahmu
  12. lepeh + -en = lepehen
  13. wujud + -ing = wujuding

Nah, setelah tahu contoh tembung lingga lan tembung andhahan, apakah detikers sudah paham mengenai perbedaan kedua jenis kata dalam bahasa Jawa tersebut? Semoga bermanfaat ya, Lur!




(sto/ahr)

Berita Terkait

 

 

 

 

 

 

 

 


Hide Ads