13 Contoh Geguritan, Puisi Berbahasa Jawa dalam Berbagai Tema

13 Contoh Geguritan, Puisi Berbahasa Jawa dalam Berbagai Tema

Paradisa Nunni Megasari - detikJateng
Kamis, 19 Jan 2023 18:15 WIB
Mess on the desk. Open vintege books everywhere
Ilustrasi. 13 Contoh Geguritan, Puisi Berbahasa Jawa dalam Berbagai Tema. Foto: Getty Images/iStockphoto/photogl
Solo -

Geguritan merupakan salah satu karya sastra yang berbentuk puisi Jawa modern. Tak sama dengan tembang jawa, geguritan terlepas dari ikatan yang berbasis irama.

Dikutip dari laman resmi Pemerintah Kota Surakarta, surakarta.go.id, geguritan merupakan salah satu jenis karya sastra yang berbentuk puisi Jawa modern yang berisikan ungkapan perasaan dan pikiran penyair yang bersifat imajinatif dan tersusun adanya unsur pembangunan serta tidak terikat oleh aturan, seperti guru gatra, guru lagu, dan guru wilangan.

Beberapa tema yang biasa diangkat dalam geguritan adalah pendidikan, kemanusiaan, patriotisme, cinta tanah air, dan lain sebagainya. Dikutip dari laman resmi SD Negeri Sendang Mulyo Semarang, Universitas STEKOM, buku Antologi Geguritan Anggara Kasih #4, dan Buku Belajar Bahasa Daerah Jawa Untuk Mahasiswa PGSD dan Guru SD karya Rian Damariswara, berikut contoh geguritan dalam berbagai tema.

SCROLL TO CONTINUE WITH CONTENT

Contoh Geguritan, Puisi Berbahasa Jawa

1. Ibuku

Dening: Alfia Nisa Arahma

ADVERTISEMENT

Ibu..
Sapa kang bisa ngerti aku
Kajaba ibuku
Saben dina saben wektu
Ibu tansah ndidik awakku
Saben ibu duka marang aku
Lara tenan rasane atiku
Ibu..
Aku njaluk restu
Supaya anggonku sinau
Bisa migunani kanggo masa depanku
Ibu..
Aku tresna marang ibu
Tanpa ibu aku dudu sapa-sapa
Amarga ibu aku ana ing donya
Maturnuwun ibu
Aku tresna ibu

2. Palaran Tegalrejo

Dening: Indra Tranggono

Nalika ngambah jobin pendhapa Tegalreja

Mripatku weruh jubah putih kumlebet kebak wibawa

Sang Pangeran jumeneng tanpa kedheping netra

Sereng, mencereng gawe getering nala

Bangsa penjajah wus salin rupa

Sang Pangeran tansah siyaga

Ngupaya tetep ngregem ajining dhiri

Tan lena ditlikung raseksa nggegirisi

Gamelan ing pendhapa talu

Ngregem piyandeling Sang Pangeran

Tembang palaran keprungu

Ngiring brantayuda netepi sedya

Sang Pangeran nyekar

Kumandhang kanthi swara gandhang

Netra tansah sumunar

Adeg-adeg dhiri dadi cagaking tumandang

"Perang ora mung rebutan bandha donya

Nanging uga sirah lan atining bangsa

Bokor emas kebak kidung kaslametan

Kudu dijaga saka amuking asu ajak manca negara"

Sang Pangeran ora wedi pralaya

Ora gigrig dipegat nikmat bandha donya

Tansah nyawiji, greget sengguh ora mingkuh

Nundhung angkara murka kang wengkis lan angkuh

Tembang palaran tansah kumandhang

Njebol wuwungan pendhapa, nyebar pepadhang

Langit geter!

Rasa wedi lan mindher dadi lumer

(Ngayogyakarta, Februari 2020)

3. Pemut

Dening : Biyung Amie (Bawen, Ambarawa, Semarang)

Jeng,
Sumenekna penggalihmu ing jembare rasa darana
Aywa kongsi kentir ing ilining bena bang ludira
Nepi ing gisik dolanan othak-athik mathuke sanepa
Denwolak-walik kanthi waskitha werdi kang sanyata
Waspadakna, piji endi kang becik lan endi kang ala
Nulya gage gumregah sigra nuruta ilining tirta amerta

(TPK, wanci enjing 130413)

4. Layang Kanggo Emak

Dening: Dandung Adityo


Mak, sliramu anyeksèni kridhaning aji kabudayan manungsa Jawi

tansah uga cinathet sesuluh hamemayu hayune nagara iki

wiwit saka jaman Kartini

kenceng ancas ing nguni:

sluman-slumun yasa dadi ramu

lembah manah tansah dadi sangu

"Aja ketungkul marang kalungguhan, kadonyan, lan kamareman

aja gumunan, aja getunan, aja kagètan, aja aleman

aja pisan-pisan gumun angadhepi mompyorΓ© jaman iki

aja getun jroning panemu kang becik

aja kagèt kabèh iku mung pethingan

aja aleman ginayuh nyandhak sesawangan kekarepan"

Mak, senajan aku wong dhusun

wiwit cilik tansah nelangsa lan getun

pakaryanku mung tandur karo matun

nanging ora kendhat anggonku dikon kèri

sabab akèh sawan manis sing tansah mbebayani

Mak, najan pangkat luwih cilik, urip butuh diajèni

sing kudu kasinau, bab bakunΓ© kadewasan dhiri

dadia wong kang piguna

rawé-rawé pait getirira dèn rantasi

ngadeg jejeg ora pijer miyar-miyur

sarwa ndedonga kabèh kagungane Ingkang Maha Widhi

Mak, sembah sujud tambahing pangèstu

aku amung saderma

ora nΓ©kad mring kang ala

kabèh iku merga ati rinasa prungsang

laras pΓ©nak lamun suci

kanggo pathokan gesang

tata tentrem lair kalawan batin

(Bantul, Maret 2019)

5. Carita Wayang

Dening: Eko Wahyu Nugroho


Sapa kandha wayang kuwi kuna?

Yen durung ngerti lakuning crita

Wiwit jejer tekaning paripurna

Dudu amung rikala gara-gara

Rentep-rentep piwulang kagambarna

Tindak-tanduk uga tata krama

Kang bisa tansah ngrembaka

Saka isining carita kang kababar

Kababar pitutur suci tumrap dhiri

Dhiri kang tansah nguri-uri

Nguri-uri kabudayan Jawa suci

Miguna mring nagari

(Ngayogyakarta, Februari 2020)

6. Ngejaman

Dening: Purwadmadi


Jam

gumingsirΓ© kala

dhedhongkèl mangsa lumuh cidra

sengkala tidha ngresepi dina

Jam

panjiret lena

wanciné lingsir sakèhing langsir

pasang brahala rakit walat cintraka

gèsèh gesahing lampah Sang Murwakala

Ngejaman seksi jaman

Yogya kang gumlΓ©wang ngetus ampas panandhang

kangslupan watak sabrang

awak-awak adus tirta sumuk sumeng angleng rata

nitik laku lampah cidra


(Ngayogyakarta, Februari 2020)

7. Wewayangan

Dening: Supriyadi


Panguripanmu wus ginurit

Ing gelare kelir jagad gumelar

Surya pinangka blenconge

Bumi pinangka deboge

Lelakonmu dadi gancare carita

Kang sinanggit Kang Murba Kawasa

Binabar ing pangucap lan polah tingkah

Tangis lan guyu gegen hingane

Banjur kapan babare lelakon

Sawangen polahe kayon

Jejeg miring mirong ngetan mangulon

Sabdane Hyang Manon humiring gen hing sabda kun

Ginarebeg pra widadara widadari

Mungkasi lakon sawengi iki


(Dlingo, 13 Februari 2020)

8. Pamulangan

Jare simbah aku kudu sekolah
Kareben dadi bocah genah mrenah ora nggladrah
Jare rama ibu aku kudu sregep mangkat
Kareben dadi wong pangkat urip ora kesrakat mlarat
Jare bapak ibu guru aku kudu sinau
Tambah ilmu
Kareben kelakon kabeh kang tinuju
Nanging prakanca, coba delengen kahanan nyata
Apa isih bisa pamulangan kang ana dadekake urip tumata
Pamulangan kang tanpa tuladha
Pamulangan kang kasatan piwulang
Pamulangan kang ngajarake angka-angka wuta
Siji lan siji ana pira?
Jare anut kang duwe kersa
Jan ora weruh subasita, trapsila, apa maneh tata krama
Lali dosa...
Kabeh lurung binarung kumalungkung
Pamrih pamuji siji
Pamulangan ora aweh pepadhang

Simbah,
Nyuwun pangapunten
Kula mboten kepingin dados dhokter
Jalaran dhuwite bapak boten wonten sakoper

Rama,
Nyadhong duka
Kula boten kapilut drajat pangkat
Jalaran ajrih sumpahing rakyat
Kang panggah mlarat sekarat

Bapak ibu guru,
Nyuwun donga pangestu
Mugi-mugi sedaya ilmu saged dados sangu

9. Sun gegurit

Kaanan jaman saiki
Sipat pemudha-pemudhi
Srawunge saya ndadi
Raket wewekane sepi
Tan kadi duk jaman nguni
Srawung sarwa ngati-ati

Yen manut wasiteng kuna
Priya srawung lan wanita
Gampang ketaman panggodha
Nerak ing laku susila
Temah darbe jeneng ala
Wusanane tibeng papa

10. Nggendong Lali

Dening: Bambang A.ER.T (Solo)

Mumpung kelingan aku tak kanda:
Aku lan kowe isih nggendong lali
Kepencut senenge raga nganti kepatipati
Mumpung kelingan aku tak kanda:
Umure awake dewe apa isih dawa?
Awake dewe ora ngerti yen wis dienteni.

Mumpung kelingan aku tak kanda:
Uni kang landep ditaleni
Suci jero resik jaba, ngupaya urip mahanani.

Jogja, Stasiun Tugu. Febuari 2020.

11. Aja Ngrangkul Rembulan

Dening: Bambang Hermanto (Larangan, Gayam, Sukoharjo)

Nimas wong ayu aja pengin ngrangkul rembulan.
Rembulan kuwi ana sing duwe wong ayu duweke joko umbaran.
Ing jaba obor mobat mabit katiyup angin aku lan sliramu.
Ing wengi iki nyambung katresnan nyuntake rasa kangen.
Nimas wong ayu sigaring nyawa ingsun nganti kapan
wae aku setyo tuhu marang sliramu wong ayu.

12. Wangsulanku

Dening : Bintang Kalijaga (Guntur, Demak)

Dakambali wangsulanku Yayi
Genah yenta gurit kae kanggo Sliramu
Semono uga tembang Dhandhanggula
Gurisan tembung-tembung donga
Rinacik dadya mantra sembada
;sapadha

Apa kliwat kosetitekna Yayi
Sapungkure deres udan wingi sore
Dakgurit maneh batanganku
Upama geseh saka skabeng cangkriman
Larungen ing gumulunge ombak pasisir Bandengan

Sawuse kuwi
Bali dakjangkahi teles wedhi
Gisik samudra Jepara
Ilang tipak-tipak datan ketara

Guntur 21.9.2016

13. Pak Tani

Pancen luhur bebudenmu
Urip prasaja ora kesusu
Ana ing desa kang asri
Urip rukun dadi petani

Tanduran digulawenthah ngati-ati
Gotong royong iku wis mesthi
Asile dienteni wong sanagari
Ora lali syukur rina wengi

Bu tani uga polah
Nyiapake dhaharan ana ing omah
Banjur digawa menyang sawah
Dhahar ing galengan kanthi bungah




(sip/sip)

Berita Terkait

 

 

 

 

 

 

 

 


Hide Ads